Daarbij besef ik dat niet iedere bevolkingsgroep in de huidige samenleving open staat en/of ruimte heeft of voelt voor een dergelijke verandering. Per individu of huishouden is dat mede afhankelijk van leefomstandigheden en leefstijl, zoals die bijv. als varianten in het MotivactionMentalitymodel worden geschetst. Maar als een voorhoede die beweging maakt (zoals nu al bij een klein deel van onze bevolking bewust of onbewust gebeurt) en dit vervolgens breder en meer coherent in de samenleving wordt uitgedragen kan geleidelijk een grotere massa in die richting gaan meebewegen. Ook kan dat politieke partijen inspireren om met hun beleid nadrukkelijker die kant op te bewegen. Andersom kunnen een politieke ideologie, visie en beleid die daarop gericht zijn via zo’n maatschappelijke beweging meer draagvlak krijgen en sneller tot realisatie komen. Een dergelijke wenselijke wisselwerking tussen politiek bestuur en een voorhoede in de samenleving zie ik bijvoorbeeld in het Amsterdamse beleid rond democratisering. Daar is het beleid ambitieus, maar bereikt en spreekt in praktijk nog maar een klein deel van de bevolking aan. En andersom heeft de politiek en ambtelijke organisatie die - nog relatief kleine - feitelijke beweging wel nodig om het beleid te blijven koesteren, ondersteunen en verder te ontwikkelen.
Een samenleving in verwarring
Tijdens de huidige crisis rond Corona – maar wat mij betreft ook al daarvoor – toont zich een samenleving die in verwarring verkeert. Dat zie ik niet alleen in Nederland maar ook in de EU en in de (Westerse en niet-Westerse) wereld als geheel. Die verwarring zie ik rond Corona op beleidsniveau en de reacties daarop (o.a. vanuit een platform dat zich toepasselijk oorspronkelijk ‘viruswaanzin’ noemde en in de vorm van allerlei complottheorieën), in de economie en op persoonlijk vlak bij veel individuele en groepen mensen.
In een recente aflevering van Tegenlicht – toepasselijk ‘een nieuwe dag’ genoemd – met een compilatie van elementen van visies van vele gasten uit de afgelopen 10 jaar, komen veel aspecten en manifestaties van die verwarring en oplossingen daarvoor terug.
Deze verwarring zie ik
samenhangen met een breed voorkomend gebrek aan verbinding en aan zingeving en
bezieling. En met het ‘onderliggende lijden’ (o.a. stress en trauma) op individueel en
collectief niveau in onze samenleving.
Bij de overheid zie ik een neiging om zich met beleid, financiering van instellingen en allerlei programma’s vooral te richten op het verminderen, tegengaan en/of 'bestrijden' van afzonderlijke maatschappelijke problemen. Zij mist daarbij mijns inziens een helder inzicht wat betreft de oorsprong daarvan en een visie op een fundamentele verduurzaming van onze samenleving en economie in lijn daarmee. Dat sluit aan bij wat Einstein aangaf "We kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt". Oftewel: we zullen niet tot een duurzame verandering komen vanuit de huidige leidende paradigma’s. De politieke elite zit mijns inziens gevangen in een 'systeemwereld' als bubbel met te weinig (doorvoelde) connectie met de samenleving in praktijk. Als elementen van die systeemwereld en factoren die de aansluiting met die 'leefwereld' beperken zie ik onder meer: generalistische en statistische analyses ipv verdieping in persoonlijk(e) perspectief, beleving en verhalen, economisering van beleid (zie bijvoorbeeld de gemeentelijke begrotingscyclus), een focus op korte termijn problemen en incidenten, primair een managementbenadering met bijbehorende taal, een debat- en peilingencultuur en een beperkende partijcultuur en fractiediscipline.
Gebrek aan visie en duurzame verandering bij de Coronacrisis
Dat gebrek aan visie zie ik nu ook op een pijnlijke manier terug in het beleid rond de Corona crisis. Zowel in de benadering van onze volksgezondheid als die van de economie. Men lijkt puur gefocust op het beschermen van en zo snel mogelijk terugbrengen van de oude leefsituatie en -patronen en bijbehorende (consumptie)economie. Terwijl de kwetsbaarheid van onze gezondheid juist daarmee samenhangt. Als we collectief – letterlijk en figuurlijk – in beweging zouden komen en daarmee een gezondere meer ontspannen en zingevende leefstijl zouden ontwikkelen zou dat op brede schaal tot een krachtiger natuurlijk immuunsysteem leiden. Vele medici en wetenschappers hebben dit in de afgelopen periode en sommige (zoals prof. Erik Scherder) ook al vóór deze crisis uitgebreid betoogd. Nu richt de overheid al haar pijlen op het tegengaan van verspreiding van het Corona virus en op massale vaccinatie (ook van gezonde mensen voor wie de vaccins niet ontwikkeld en bedoeld zijn door de betreffende fabrikanten).
De sleutel voor een duurzame verandering ligt naar mijn idee in de eerste plaats bij de natuur en bij verbinding en bezieling/zingeving en een stuk bewustwording daaromheen. Voor een transformatie is het mijns inziens nodig om – individueel en collectief – naar de diepere pijn laag te gaan en vanuit compassie/gedeelde emotie op en vanuit dat diepere niveau te komen tot harmonie en bezielde verbinding.
Dat zal zich dan moeten en kunnen vertalen naar een fundamentelecultuurverandering oftewel een paradigmashift richting een nieuw (duurzamer) normaal dat meer in harmonie is met de natuur en onze eigen natuurlijke constellatie. Overigens is die bezielende/spirituele dimensie ook de eerste van de vier ‘returns’, die Commonland van Willem Ferwerda (nr 1 in Trouw's duurzame top 100 van 2016) hanteert om te komen tot transformatief herstel van geërodeerde gebieden en hun verstoorde gemeenschap. Via een proces gebaseerd op Theory U worden deze in balans en harmonie met de natuur daarbij weer tot bloei gebracht.
Om richting te geven aan zo’n duurzame verandering zie ik een behoefte aan een integraal beeld van een nieuw samenhangend normaal op institutioneel-economisch-maatschappelijk niveau. Een wenkend, verbindend en vertrouwenwekkend perspectief dat een handvat kan bieden voor leiderschap om tot dat nieuwe normaal te komen. Daarnaast moet dus denk ik ook een uiteindelijk breed (uit)gedragen emotioneel-spiritueel-cultureel pad worden bewandeld om daar te komen.
Nieuw leiderschap na Trump in VS als inspiratiebron
Op beide vlakken zie ik door de verkiezing van Biden al iets gebeuren in de VS, hoewel wat betreft dat tweede natuurlijk nog de vraag is in hoeverre dat de Trump aanhang en conservatieven in het algemeen zal aanspreken en mee kan laten bewegen. Maar ik hoop en verwacht dat de beweging aan de overkant van de oceaan een inspiratiebron kan vormen voor de transitie/transformatie, die ik ook in Nederland mogelijk en nodig acht om te komen tot een duurzamere meer verbonden samenleving en tot een politiek klimaat en beleid dat daaraan bijdraagt. Waardevolle inbreng en essentieel perspectief van en voor de jeugdDaarom is het zinvol om zowel dat perspectief als de stem van de huidige jeugd een centrale rol te laten spelen bij het richting geven aan onze gezamenlijke toekomst. En om het onderwijs daarop aan te passen in plaats van als een keurslijf te laten dienen om de jeugd te vormen naar (oftewel zich aan te laten passen aan) de inrichting, kansen en werkcultuur van de huidige economie. Het oorspronkelijk vrije dynamische creatieve expressieve onbevooroordeelde sociale samen spelen, leren en creëren van de jongere generatie kan daarbij mijns inziens een goede leidraad vormen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten