Hoe de komst van grote groepen
vluchtelingen via dialoog en gelijkwaardige verbinding een vastgeroest sociaal
ecosysteem kan openen, in beweging brengen en verrijken…
De Nederlandse samenleving staat
evenals die van andere Europese landen de laatste tijd onder druk door de
relatief grote toeloop van - met name Syrische - vluchtelingen. Deze moeten
worden opgevangen en - na toekenning van een status - gehuisvest en voor zover
van toepassing aan werk geholpen. De bedoeling is dat zij sociaal en economisch
duurzaam onderdeel worden van onze gemeenschap oftewel onze
‘participatiesamenleving’.
Een vrij groot deel van de
Nederlanders staat hier volgens onderzoek positief tegenover. Een eveneens
groot deel staat hier neutraal in. En een wat kleiner deel is negatief gestemd
over deze ontwikkeling. Een fractie van die laatste groep laat op soms zeer
negatieve grove manier haar stem horen. Door uitvergroting via de media hebben
die negatieve geluiden wel een vrij grote impact op de sfeer rond de
vluchtelingen en kunnen die hen ook beangstigen of in elk geval minder welkom
laten voelen.
Een perfecte samenleving heeft
als ecosysteem voldoende veerkracht om grote groepen nieuwkomers op een soepele
manier onderdeel te laten worden van dat systeem. De spanningen die de opvang
van vluchtelingen nu bij een deel van onze medeburgers oproepen zie ik
samenhangen met angst voor verdere aantasting van een al onvolkomen
levenssfeer. Onderliggend zie ik allerlei beperkingen en een zekere starheid
van ons huidige ecosysteem, met bijbehorende economie en regelingen. Als deze
verder onder druk komen te staan ontstaat een crisis, die een bedreiging vormt
voor de sociale stabiliteit. Een warm welkom voor de vluchtelingen kan echter
ook juist positief terugslaan op onszelf en vooral op het benaderen van
achtergestelde groepen en hardnekkige sociale problematiek in onze samenleving.
In onze participatiesamenleving
in ontwikkeling worden we nog steeds met veel sociale, economische en
welzijnsproblemen geconfronteerd, zoals segregatie en discriminatie, armoede,
langdurige werkloosheid, stress, eenzaamheid, ontsporende jongeren en
psychische problematiek zoals depressie, ADHD, psychoses en verslavingen. Veel
van die problemen hangen mijns inziens samen met individualisme en
egocentrisme, materialisme, haast, oppervlakkige (digitale) communicatie en
verbinding. En een te sterke politieke en persoonlijke focus op economische
waarde en welvaartsgroei in plaats van op balans, menselijke waarden zoals
saamhorigheid en een optimaal welzijn.
De vluchtelingenproblematiek
lijkt grotendeels los te staan van die problemen. Het opnemen van vluchtelingen
in onze samenleving lijkt vooral een extra uitdaging naast al die bestaande en
wordt ook als zodanig opgepakt. De komst en integratie van grote groepen
vluchtelingen zie ik echter als een ‘blessing in disguise’. Op een onvoorziene
manier kan de noodzakelijke opvang en integratie beweging brengen in systemen
en de sfeer in onze samenleving, met een positief effect op die bestaande
problemen.
Binnen de overheid - zowel
landelijk als lokaal - is een neiging zichtbaar om de groepen vluchtelingen
vanuit een systematische benadering zo snel, efficiënt en gecontroleerd
mogelijk op te vangen en onder te brengen in onze samenleving en economie. Door
via open dialoog deels los te komen van dit regelen en controleren en een open
beweging in te zetten, kunnen we samen met de vluchtelingen een nieuw thuis
creëren. Eén waarin we met z’n allen op een vredige harmonieuze manier
samenleven en meer aandacht besteden en belang hechten aan menselijke waarden
en het persoonlijk en gemeenschappelijk welzijn. Zo kunnen we samen toewerken
naar een open sfeer en organische sociaal-culturele ontwikkeling in de
samenleving, verrijkt met cultuurelementen die de nieuwkomers inbrengen.
Ik stel dan ook voor om het
aanpassingsparadigma (“wie hier als vluchteling komt zal zich
moeten aanpassen aan onze normen, waarden, systemen en cultuur”) te vervangen door een dialoogparadigma: “als gastheer en vluchteling delen we onze kennis, ervaringen, ideeën en cultuur en kunnen zo van elkaar leren en vanuit wederzijds begrip en respect met elkaar verbinden en samen leven”. Laten we met zijn allen – bewoners, raadsleden, wethouders, ambtenaren en werkgevers – vanuit gelijkwaardigheid en persoonlijke betrokkenheid in gesprek gaan met onze nieuwe medeburgers en met een open hart en geest luisteren naar hun verhaal en het onze met hen te delen. Een betere basis voor duurzame inburgering, verbinding en participatie kan ik me niet voorstellen. Het levert mijns inziens ook de beste verbinding met wat deze nieuwkomers ons als samenleving hebben te bieden en vormt daarmee een meest duurzame benadering van de toenemende culturele diversiteit in ons sociaal ecosysteem.
moeten aanpassen aan onze normen, waarden, systemen en cultuur”) te vervangen door een dialoogparadigma: “als gastheer en vluchteling delen we onze kennis, ervaringen, ideeën en cultuur en kunnen zo van elkaar leren en vanuit wederzijds begrip en respect met elkaar verbinden en samen leven”. Laten we met zijn allen – bewoners, raadsleden, wethouders, ambtenaren en werkgevers – vanuit gelijkwaardigheid en persoonlijke betrokkenheid in gesprek gaan met onze nieuwe medeburgers en met een open hart en geest luisteren naar hun verhaal en het onze met hen te delen. Een betere basis voor duurzame inburgering, verbinding en participatie kan ik me niet voorstellen. Het levert mijns inziens ook de beste verbinding met wat deze nieuwkomers ons als samenleving hebben te bieden en vormt daarmee een meest duurzame benadering van de toenemende culturele diversiteit in ons sociaal ecosysteem.